Fabrika Sisteminin Doğuşunun Bir İncelemesi
Fabrika Sisteminin Doğuşunun Bir İncelemesi William Blake, ünlü şiirinde fabrika sisteminden, “karanlık şeytani değirmenler” olarak bahsetmekteydi.[1] Whig optimizmine tezat oluştururcasına [2] haklı bir şüpheciliği ve eleştirel bir anlayışı sembolize eden bu dizeler, şüphesiz ki mübalağa içermiyordu.[3] Fabrika sistemini doğuşunun etkileri son derece devasaydı. Öyle ki, Tunzelmann’ın ifade ettiği gibi fabrika sisteminin ortaya çıkışı, en az bu dönem sırasındaki(yani sanayi devrimi sırasında) teknolojik değişiklikler kadar mühimdi.[4] Paul Mantoux şöyle yazmaktaydı: “Başından beri (fabrika sistemini doğumunun) etkileri o kadar çabuk hissedildi ve o kadar önemli sonuçlara yol açtı ki, çok yerinde bir şekilde devrimlerle karşılaştırıldı, ancak çok az siyasi devrimin bu kadar geniş kapsamlı sonuçlara sahip olduğu rahatça iddia edilebilir.”[5] Aynı zamanda Mantoux 20. Yüzyılın başında yazdığı kitabında, Avrupa medeniyetinin mühim sosyal problemlerinin fabrika sistemine